EŞŞOĞLU EŞŞEK

     Dilimin döndüğü, aklımın erdiği kadarıyla bundan tam yarm asır öncesindeki yaşanmış medeniyetten ve köy kültüründen söz edeceğim... Bu yazımda eşekle bizleri karşılaştırmaya;  eşek hakkındaki şiirlerden, masallardan, hikayelerden, özlü sözlerden, atasözlerinden, fıkralardan bilgiler ve kesitler sunmaya çalışacağım. Biraz nostalji yaşayalım istedim. Sürçü lisan için peşinen aff’ola diyorum.

     Ömrümün ilk gençlik günleri köyüm Kurugöl’de köy kültürüyle hemhal olarak geçti. Bir hanımefendi sanatçı eski plaktaki şarkısında “Bir kedim bile yok” diyorsa da;  çok şükür bizim  kedilerimiz ve  eşeğimiz vardı o yıllarda. Çünkü Kırşehir’liler şöyle derlerdi: “Eşeği olmayan köylü, eşekten de kötüdür.”  Öyle ya, eşeğinin taşıyacağı  yükü, eşeği yoksa köylü kendisi yüklenecek...   Ağabeyim  en gösterişli eşeğimize  “Kulaklı Taksi” derdi.  Bindiğimizde kendimizi hakikaten ‘Cadillac’ taksiyle seyahat ediyor sanardık.Eşeğin güçlü- kuvvetli oluşu işi kolaylaştırırdı.   

     Dil bilimciler “merkep”denilmesinden yana; amma ve lâkin bu hayvana toplumda “eşek” denilmesi, bir ‘inatlaşma’ olsa gerek.  Şu yarenliklerle  konuya renk katmak istiyorum:

                                              ARKANDAN GENE EŞŞEK DERLER

     Genç, dinamik ve görev aşkıyla dolu olduğu anlaşılan ilin yöneticilerinden birisi  ara-sıra köylülerin arasına katılıp onlarla sohbet etmeyi çok seviyor. Yokluğun ve yoksulluğun  hüküm sürdüğü o devirde  köylüler de yeri geldikçe,  “Eşeği olmayan köylü eşekten de kötüdür” diyerek,  eşeğin öneminden söz ediyorlardı ilin yöneticisine . Dolayısıyla köylülerin ağızlarından çıkan iki lâfın birisi mutlaka eşek oluyordu.  Yönetici eşek sözünü kaba bulur, köylüleri uyarır:

     “- Bu binek hayvanına merkep deyiniz. Merkep sözcüğü zaten binek hayvanı (binit) anlamına gelir. Yani merkep demeniz daha uygun olur.” der. Köylüler zorlana zorlana merkep demeye özen gösterirlerse de...  Ancak içlerinden biri de yöneticiyi uyarır:
     “Darılma amma beyefendi! Alışmış gudurmuştan beterdir. Şimdi yüzüne garşı merkep dediklerine bahma. Aha Sen Şehergediğini aşmadan  arkandan gene eşşek demeye başlarlar. Bunların ipiynen guyuya inilmez.” der.

                                         ŞEMSİ YASTIMAN AĞABEYDEN BİR NOSTALJİ

     Rahmetli Şemsi Yastıman ağabeyim Kırşehir’de Ortaokul öğrencisidir. Şosenin kenarında dalgın-dalgın yürürken, arkasından  bir eşeklinin geldiğini  ve ayak seslerinden kendisine iyice yaklaştığını farkeder. Sahibinin eşeği durdurmak için “Çüüüşşş” dediğini duyar. Sesi tanır ve durur.  Dönüp eşeğin üstündeki adama  selam verir. Eşeğin üstündeki adam tarih öğretmenidir. Öğrencisi Şemsi Yastıman’a:

     “Sen yörü, Sen yörü, Sana demiyom !” der.

                                                       ATA SÖZÜ

a)      “Eşek kulağı kesilmekle küheylan olmaz.”

b)      “Eşekten doğma katır, ne hal bilir ne hatır.”

c)      “Eşek hoşaftan ne anlar! Suyunu içer, tanesini bırakır.”

                                                        EŞEK VE BİZ

     Sözün özü: Bir ‘dede’ tavsiyesiyle konuyu bağlamak istiyorum... Tecrübe konuşuyor!..  Atalarımız  özlü sözlerden oluşan bu deyimleri lâf olsun diye boşuna dememişler... Eşinizin  ve dostlarınızın yanında,  boş kaprislerle, patavatsız sözlerle sizleri haksız yere aşağılayan birisinin  iğrençliğini yaşadığınızda, kendinizi “eşekten düşmüş karpuza  benzemiş“ gibi algılasanız  bile; yaşanılan çirkinliği yapanın bu çirkefliğini  “eşek inadı” sayıp, söylenenleri tekrarlanan  “eşek şakası” sanıp,  o kişiyi  ancak “eşek cennetini boyladığı” zaman  Cenab-ı Hakk’ın huzurunda affetmeyi  düşünmelisiniz... Sizin kendisine olan sevginizin,  saygınızın  ve hatta hoş görünüzün değerini “eşekkafalı”lar  “zebanilerin güllesini” alınlarının şakında “eşek tekmesi” gibi hissettikleri o ahîr zamanda ancak anlayabilirler... İnsanlık bizde kalsın...

     Hoşça kalınız.

Duran ERDOĞAN

Kırşehir Anekdotları Yazarı   

E.posta: duranerdogan1947@hotmail.com

Tel & Gsm: 0 (537) 308 56 58