Küfür anlamına gelmeyen; günlük konuşmanın adeta normal bir parçası gibi algılanan ‘argo’ kelimelerden oluşan yarenliklerden bahsetmek istiyorum.   Kültürümüze, daha çok köy kültürüne girmiş bu sözler, yarenlik tavında ve tadında kabul gören pek çok kelime ve ayrıntı halk arasında bol kepçe kullanılmaktadır.

      Muhafazakâr bir yörede yaşayışımız dikkate alındığında, yazarın ‘kılı kırk yararak’ yazdığını düşünmeyenlerimiz var: “Bu da yazılır mı, ne kadar ayıp?” diyenler ne kadar haklı ise; o kültürün yaşanılmışlığını düşünen yazar da kaleme alıp gündeme taşıdığı bazı konuların ‘ayıp, günah ve kusur’ sayıldığını iyi bilir. Bu kültürün yaşanması ve yaşatılması için sarf ettiği çabanın aşağılanacağını ve yok hükmünde değerlendirileceğini de bilerek risk alır.

     Bazı düşünür ve bilim adamlarından bizlere miras, arşivlerde -edebî ya da argo- bazı yazı örnekleri ve cilt-cilt kitaplar bile var. Örneğin bunlar: ‘mizah, karamizah, güldürü, düşündürü, taşlama, başlama, sitem,  dokundurma, değdirme, oturtma, fıkra, yarenlik, öykü, anekdot vs.’ gibi konu başlıklarıyla günümüze kadar gelmiş.

      Zaman-zaman ‘kültürel mirasımızı mizah tarzıyla sizlere ‘bir demet gül’ gibi sunuyorum.  Bunu yaparken de kimi yerini bazen kendim ‘bipleyip’ kimi yerini ‘…….’ geçip, kimi yerinde de ‘anlarsınız ya!’ diyerek, aklımca sansürleyip;  bazen de “kızım sana diyorum; oğlum sen anla!” göndermeleriyle mesajı vermeye çalışıyorum. Bana kalırsa orada söylenen kelimenin kullanıldığı ortamdakini (orijinalini) aynen yazmak ve yansıtmak, yazıya çirkinlik değil, güzellik katmaktadır. Gel gör ki toplum olarak o kelimeyi hem kullanıyor, hem ayıp saymıyor ve hem de yazıda kullanıldığında yazarı ayıplıyorsak; bu bizim başka dünyada ya da başka kültür katmanlarında yaşadığımız anlamına mı geliyor, bilemiyorum?

     Doğaçlama ‘anı, anekdot, derleme’ yazan bir kültür yazarı olarak, elbette verdiğim örnekler akılcı ve kalıcı olsun-argo tabir caizse-‘cukkada yerine otursun’ istiyorum.  Konuya açıklık getirmek için sadede gelerek, yer darlığı nedeniyle şu iki örneği buyurun birlikte okuyalım:

DESTUR ÇEK HADİ SIÇ DA GEL!

     Şehirli bir gencin ilk kez yolu bizim oralarda bir köye düşer. Hatta bir gece de muhtarın evinde yatmak zorunda kalır. Muhtarla karısı tüm hünerlerini sergilemişler, ‘iyi misafirperverlermiş!’ denilsin amacıyla adama yedirmişler, içirmişler. Gene yedirmişler,  gene içirmişler. Misafir de beleşe konmanın rahatlığıyla ‘saman elin ama samanlık benim’ dememiş; malı götürmüş. Ortaya konanları silmiş, süpürmüş; yemiş de yemiş. Allah ne verdiyse mideye karıp-katıp doldurmuş. Bir süre sonra ‘mide fesatı’ndan kıvranmaya başlamış. Tuvaletin yolunu sormuş. Muhtar, misafirin yüzünün ekşimesinden, karnını tutmasından ‘yüznumarayı’ kastettiğini anlamış:  “Köylük yerde öyle asri şeyler ne gezer beyim?” deyip, misafirin eline bir ibrik* tutuşturup, eliyle işaret ederek “damın götüne geç!” demiş.

     Damın (evin) arka tarafına geçen şehirli genç, pantolonunun düğmesini alel-acele çözüp oturmuş; ki, iki elinde iki testiyle taze bir gelinin kendine doğru salına-salına geldiğini görür-görmez;  bir elinde topladığı uçkuru, diğerinde ibrik, hacetini tam def’edemeden evin önüne hızla koşar. Muhtar durumu öğrenince, “madem itiyat ettin (çekindin) yüzünü duvara döneydin” der. Şehirli genç: “O zaman da popom tümden açıktan kalır, görülür.” deyince; muhtarın anası misafirini rahatlatmak için lâfa karışır:

  “Kele gadasını aldığım, kim nerden tanıyıcı senin götünü. Boşuna gendine eziyet etme!  Dön yüzünü duvara, destur çek, hadi sıç da gel !” der.*(A.Erdemir’den alıntıdır)      

                                           KİBARLIĞI AYIPLAYANLAR VAR!

     Hep anlatılır ya bir de benden dinleyin bakalım: Hemşerilerimizden birisi İstanbul’da dolmuş şoförlüğü yapıyor. Bir başka hemşerimiz de yine İstanbul’a yerleşmiş ve aklınca topluma uyum sağlamaya, kibar olmaya, sosyeteye girmeye özen gösteriyormuş. Öyle ya kibarlığın mektebi yok ki!  Dolmuş’ta yolcu ile sürücü arasındaki konuşma aynen şöyle:

     Yolcu: “Şoför bey! Lütfen beni marketin önünde indirir misiniz, rica etsem!” diyor.               

      Kibarlığı görgüsüzlük sayıp yolcuya yakıştıramayan şoför :  “Ne yalvarıp duruyon gıı, alen de alenek!” diyerek, cevaplıyor.*

* (Alenmek: Durmak, beklemek)

      Sözün özü: Bu örneklerdeki olayları eğer sizler yazıp okurla buluştursaydınız; acaba nasıl bir ifade ve yöntem kullanırdınız, merak ediyorum?  Ben ancak bu kadar becerebiliyorum. Sürçü lisan için aff’ola!

     Hoşça kalınız. 

DAVETİYE: Siz değerli dostlarımı yenilenen Duran ERDOĞAN Kişisel Web Sitemi ziyaret etmeye davet ediyorum.  Giriş serbest, ikramlar ücretsizdir. Adresimiz: http://www.duranerdogan.com  Buyurunuz, bekliyorum efendim.

Duran ERDOĞAN

Kırşehir Anekdotları Yazarı

http://www.duranerdogan.com